Çıraklık/Kalfalık, Ustalık ve Usta Öğreticilik

Sevgili okurlar, zaman zaman aşçılığı okulundan değil de çalışarak, ustalarından öğrenen ve bu şekilde mesleği icra eden kişilerle bir araya geliyoruz. Bu kişilerin bir kısmı eğitim alamadıklarından duydukları üzüntüden bahsederek, bir taraftan da resmi olarak ellerinde meslekleriyle ilgili hiçbir belgenin olmadığını anlatmaktalar. Bu kişileri bilgim dâhilinde yararlanabilecekleri açıköğretim ve uzaktan eğitim olanakları, yurt içi ve dışı özel, vakıf ve devlet eğitim kurumları, MEB mesleki eğitim fırsatları konularında bilgilendirmeye ve yönlendirmeye çalışıyorum. Sizlerin de haberdar olması amacıyla, bu yazımda öz bir şekilde mesleki eğitim merkezlerinden aşçıların alabilecekleri belgelerden bahsedeceğim.

Aşçılar, eğitim durumları ne olursa olsun;

1.      Çıraklık/Kalfalık

2.      Ustalık

3.      Usta Öğreticilik

belgelerinin birisini veya basamakları devam ettirerek tamamını alabilirler. Bunun için hâlihazırda çalışmakta oldukları iş yerine en yakın “Mesleki Eğitim Merkezi”ne (Çıraklık Eğitim Merkezi olarakta biliniyor) aşağıdaki belgelerle başvurmaları gerekiyor. Buraya yazdıklarım dışında belgeler de gerekebileceğinden ilgili kurumdan güncel bilgileri almanız iyi olur.

Çıraklık/Kalfalık belgesini almak isteyenler; işyerinde ustalık ve usta öğretici belgesi olan birinin yanında çalışması koşulu ile işyerinde çalışıp, meslek dallarının eğitim süresi boyunca haftada bir gün öğrenim gördükten sonra girecekleri kalfalık sınavlarında başarılı olmaları gerekmekte. Herhangi bir lise, meslek lisesi, yüksekokul ya da üniversite mezunları da bir kimsenin yanında çalışma koşulu ile çıraklık sistemine dâhil olabilirler. Ayrıca 12 yıl zorunlu eğitime tabi olanlardan örgün eğitime kayıt olmayıp, açık lise veya açık meslek lisesine kayıt olanlar da çırak öğrenci olarak kayıt olabilmekteler. (Açık Liseye kayıt olacağı taahhüdünde bulunanların kayıtları da yapılmakta, ancak açık liseye kayıtlı olduğuna dair yazıyı açık lise kayıtları bitiminde getirmek zorundalar.)

Ustalık belgesini almak isteyenler; eğer kalfalık belgesi aldıktan sonra ise kalfalık belgesini aldığı tarihten itibaren mesleklerinde ustalık eğitimi çalışma süresi kadar çalışmış ve bakanlıkça açılan ustalık eğitim kurslarını başarılı olarak bitirmeleri gerekmekte. Kalfalık belgesini aldığı tarihten itibaren mesleklerinde en az beş yıl sigortalı olarak çalışanlar doğrudan ustalık sınavlarına katılıp başarılı olmaları durumunda “Ustalık Belgesi” alabilirler. Meslek Lisesi Mezunları; 1985-1986 Eğitim-Öğretim yılı sonuna kadar meslek lisesinden mezun olanlar mezun oldukları meslek dalında doğrudan “Ustalık Belgesi” alabilirler; 1985-1986 Eğitim-Öğretim yılından sonra meslek lisesinden mezun olanlar ise doğrudan ustalık sınavlarına katılarak sınavlarda başarılı olmaları halinde “Ustalık Belgesi” alabilirler. Vergiye Kayıtlı işyeri sahipleri mesleğin kanun kapsamına alındığı tarihten önce vergiye kayıtlı ve bir mesleki teşekküle kayıtlı işyeri sahibi olan ve bu işyerinde fiilen usta olarak çalışan ve bakanlıkça ilan edilecek tarihlerde başvuruda bulunanlar doğrudan “Ustalık Belgesi” alabilirler. Kalfalık belgesi alıp 22 yaşını dolduranlar beş yıl çalıştığını belgelendirmeleri halinde ustalık sınavlarına katılabilir ve başarılı olmaları halinde de “Ustalık Belgesi” alabilirler. Ayrıca yabancı ülkelerden alınmış kalfalık ustalık veya kurs belgeleri ile yurt içinde çıraklık okulları; pratik sanat okulları, mesleki ve teknik açık öğretim okulu, halk eğitim merkezleri, yetişkinler teknik eğitim merkezleri vb. kurumlardan alınmış belgeler ile denklik yoluyla ustalık belgesi alabilirler.

Usta Öğreticilik belgesini almak isteyenler; ustalık belgesi ya da iş yeri açma belgesi sahibi olup Mesleki Eğitim Merkezlerinde açılan İş Pedagojisi Kurslarını başarı ile tamamlamaları gerekmekte. Bu kurslar 40 ders saati sürmekte. Kursiyerler görmüş oldukları derslerden sınava girip Usta Öğretici Belgesi almaktalar.

Bu belgeleri almak için süreci başlatırken aşağıdaki belgelere ihtiyaç duyulmakta:

1.      1 adet vesikalık fotoğraf

2.      Askere gidiş gelişlerini gösterir terhis belgesi veya askerlik cüzdanı fotokopisi

3.      Diploma (Öğrenim belgesi) aslı ve fotokopisi

4.      Kalfalık Belgesinin aslı  (Ustalık için)

5.      Nüfus Cüzdanı aslı ve fotokopisi

6.     Sağlık ve fizik durumunun, mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olduğunu gösterir doktor raporu.

7.      Sosyal Güvenlik Kuruluşuna yatırılan prim dökümü

Kaynak: Baksan Mesleki Eğitim Merkezi. (t.y.). Çıraklık/Kalfalık, Ustalık, Usta Öğreticilik. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/26/01/148428/index.html?CHK=2905c7347470cdbfb2dd103b18606b51, Erişim Tarihi: 24.06.2014.