Kitap: Mutfak

“Büyüme ve engellerin aşılması kişinin ruhuna çizilidir.”

Japonya’da uzun süre çok satanlar listesinde olan “Mutfak” isimli bu kitap iki öyküden oluşuyor. Yazar BananaYoshimoto’nun akıcı ve yalın üslubu, ayrıca öykülerin oldukça kısa olması bir lokmada okumanızı olanaklı kılıyor. İlk öykü mutfağın fiziksel nitelemeleri ile başlıyor. Ana karakter Mikage bu alandan o kadar övgülerle bahsediyor ki sizde belli bir süre sonra ister istemez, aynen onun gibi “Eğer mutfaksa, ‘Ne güzel’” diye düşünüyorsunuz...

Mutfak

Mikage çok küçükken anne ve babası ölür. Onu büyükbabası ve büyükannesi büyütürler. Ama o kadar acı ki Mikage henüz ortaokula giderken büyükbabası ve genç yaşındayken de büyükannesi vefat eder. Hayatta yapayalnız kalır. Büyükannesinin ölmeden önce sevecenlikle yaklaştığı Yuichi ve annesi onu kendileriyle kalmaya ikna ederler. İlk başta pek kafasına yatmasa da; mutfak sevdası yüzünden, yani yemek yapma aşkıyla orada kalır. Yuichi’nin annesi Eriko’nun gece uzun süre çalışması ve haliyle dinlenmek için de mutfağa vakit ayıramaması ve Yuichi’nin de bu konulardan pek anlamaması yüzünden evde yemek pişmez. Mikage bu boşluğu muazzam şekilde doldurur ve beğeniliyor olmaktan kendisi de haz alır. Zamanla Yuichi ile aralarında bir bağ oluşur…

Hayatını mutfak içerisinden gören ve yaşamı yeme içme ile yorumlayabilenlerden olan Mikage zihnindeki hayali şu şekilde dile getirir:

“Sayısız mutfağım olacak yüreğimde ya da gerçekte. Ya da yolculuklarımda. Tek başıma ya da kalabalıkta, bir diğer kişiyle yaşayacağım pek çok yerde. Daha pek çok şey olacağını biliyorum.”

Hatta mutfağa o kadar bağdaşıktır ki Yuichi’nin annesini “Eriko ile en son ne zaman görüşmüştük? Gülerek mi ayrılmıştık? Sonbaharın başında, üniversiteyi ilk ve son kez bırakıp bir a[ş]çılık okulunda asistan olarak iş bulduğumdaydı.” sözleriyle hatırlar. Onun ölümüne büyük üzüntü duyar.

Adeta bir mutfak kedisi gibi zaman zaman orada yatar kalkar. Mutfak lavabosunu ovmak, yemek ocağını silmek, tabakları yıkamak, bıçakları bilemek onun için büyük zevktir. Yemek peçetelerini yıkamak, beyazlatmak ve onların kurutma makinesinde dönüşünü izlemek onun için sakinleştirici bir iştir. Mutfağa olan bu bağlılığını kendi kendisine şu sözlerle sorgular:

“… Mutfakla ilgili her şeyi neden bu kadar çok seviyordum? Belki mutfak benim ruhuma işlemiş, uzak bir özlemi simgelediği için. Oradayken yeni bir başlangıç yapıyor gibiydim, …”

Kendi kendine yemek pişirmeyi öğrenir, geliştirir. Bu konuda kitaplar alır; temel bilgiler edinmek üzere okur ve pratikler yapar. Hatta çoğu profesyonel aşçının bile uğraşmadığı, uzak durduğu konulara bile el atar. Öyle ki otobüste giderken ya da yatakta yatarken yiyeceklerin kalori miktarlarını, yemek hazırlama sıcaklıklarını ve çiğ malzemelerin özelliklerini ezberler! Kızgın, sinirli veya tam aksine çok neşeli vakitlerinde, yani her zaman yemek pişirir…

Ay Işığı Gölgesi

Kitaptaki ikinci öyküde ise Satsuki çok sevdiği erkek arkadaşını kaybeder. Sürekli aklında o vardır, her yerde onu hatırlar. Yazar bu öyküde de mutfak ve yemek üzerine güzel betimlemelerine sıklıkla yer verir.

Satsuki aşkını yitirmenin üzüntüsüyle, yediği haşlanmış pirinç üstü ‘tempura’yı bile “Evet. Lezzetli. Öyle lezzetli ki yaşadığıma şükrettiriyor beni…” diyerek beğenir. Duygularını lezzet üzerinden aktarır. Yani bir şekilde, yemeğin kendisini bu dünyaya bağladığını düşünür…

“Bana el salladığın için teşekkür ederim.” cümlesiyle de kitap son bulur.

Banana Yoshimoto  

Ünlü şair ve yorumcu Takaaki Yoshimoto’nun kızı ve karikatürist Haruno Yoiko’nun da kardeşi olan Banana Yoshimoto’nun ilk eseri olan bu kitap aşağıdaki ödülleri almıştır. Genç yaşlarında bir lokantada garson olarak çalışıyorken yazarlığa başlamıştır. Belki de bu yüzden mutfağı bu kadar akıcı ve hatasız bir şekilde kaleme alabilmiştir. Kitabın sadece Japonya’da 60’ın üzerinde baskı satması, bu içerik üzerine iki filim yapılması ve haliyle dünyada birçok dile çevrilmesi de bu deneyimini doğrular niteliktedir. Ayrıca yazarın ‘The Istanbul Review’e verdiği röportajda “Yazmak nefes almak kadar doğal bir şey benim için… Yazmak için doğduğumu hissediyorum.” demesi de kalemine bağlılığını ve bizler tarafından neden okunduğunun özeti gibidir.

6. Kaien Amatör Yazarlar Ödülü

16. Izumi Kyoka Edebiyat Ödülü

39. En İyi Yeni Sanatçı Ödülü

Mutfak

Yazar: Banana YOSHIMOTO

Çeviren: Alev DURUCAN

Arion Yayınevi

Haziran - 1998 1. Basım, İstanbul

142 Sayfa  ISBN 975 571 0701