Demirhindi Şerbeti
Anadolu
mutfak kültürü ve dolayısıyla yemekleri 20 yy.ın ikinci yarısından itibaren
yoğun bir şekilde değişime uğradı. Öyle ki bu tarihler ve sonrasında yemekler domates-salça
yoğun bir şekle dönüşürken; içeceklerimiz de bir hayli değişti. Öncesinde
kahvaltıdan başlayarak tüm öğünlerde sıklıkla tüketilen çorbalar zayıflayarak
neredeyse sadece akşam yemeğine gelir oldu; bunun yerine çay içimi sıklaştı…
Şerbetler
ve şuruplarımızda da benzer bir durum yaşandı. Önceden mandalinadan nara,
bademden fıstığa, baldan çileğe, fıstığa, mandalinaya kadar envai çeşitte
yapılagelen şerbetlerimiz, hazır satılan gazlı içeceklerin ve meyve sularının
yaygınlaşması ile yok olmaya yol aldı…
Bu
yazımda sizlere hem geçmişten bir esinti sunmak; hem de tadanlar çok beğendiği
için yapmanız ve afiyetle tüketmeniz amacıyla demirhindiden bahsetmek ve
tarifini vermek istedim.
Demirhindi,
Hint hurması olarak da bilinen, Latince ismi Tamarindus indica olan, ülkemizde yetişmediği için ithal edilen,
Ramazan ayında sıklıkla tükettilen Yemen hurmasından hayli irice bir meyve.
Aktarlarda kurutulmuş ve kalıplanarak, paketlenmiş halde bulunuyor. Tatlı ekşi
arası, mayhoş bir tadı var, yemeklerde kullanılabildiği gibi şerbet yapımında
da yararlanılıyor veya sade tüketilebiliyor. Besin içeriği de şerbet tarifinin
devamında gördüğünüz üzere oldukça zengin, dolayısıyla faydalı bir gıda…
Yüzyıllardır
kültürümüzde yer edinmiş olduğunu bazı kaynaklardan ve hikâyelerden
öğreniyoruz. Bir 11. yy. eseri olan “Divânü Lûgati’t-Türk”te “arubat” olarak
geçen demirhindinin o zamanlarda da kullanıldığını anlıyoruz. Ancak bir şerbet
tarifi bulunmadığı için içecek olarak tüketilip tüketilmediğini bilemiyoruz.
14.
ve 15. yy.larda “Bayram Helvâsı (Halvâ-yi Iyd)” yaparken şeker, sadeyağ,
yumurta, bal, badem ve demirhindi kullanılıyormuş. Haliyle yemeklerle de
ilişkisi mevcut.
Demirhindi
şerbeti üzerine; Kanuni Sultan Süleyman döneminde akılda kalıcı bir anlatı
olduğu için Kanuni şerbeti olarak da bilinmekte. Öyle ki, sıcak bir yaz günü, Kanuni
yeniçerileri ziyaret ettiğinde soğuk bir halde demirhindi ikram edilmiş. Bu
soğuk şerbeti Kanuni çok beğenmiş ve içtiği kabı altın ile doldurup geri
yollamış. Bu uygulama gelenekleşmiş ve uzun yıllar devam etmiş.
Bu
konuyu detaylandırmak, tarifler ve farklı açıklamalar vermek mümkün. Ancak
konumuz demirhindi şerbeti olduğu için, standart bir şerbet tarifi verip,
burada kalmamız tadında olacak.
Rahat,
huzur ve lezzetle dolu günler diliyorum!...
Malzemeler
|
Miktar
|
(Yaklaşık 10 porsiyon)
|
||||
|
Pratik Ölçü
|
Birim Ölçü
|
Açıklama
|
|||
Demirhindi
|
-
|
200 g
|
Ilık su içerisinde yumuşatılmış.
|
|||
Su
|
12 su bardağı
|
2400 ml
|
|
|||
Şeker
|
1 su bardağı
|
180 g
|
|
|||
Hazırlanışı
|
|
|
|
|||
Demirhindi ve su uygun bir tencerede 1/3’ü
buharlaşana kadar kaynatılır. Süzülür, elde edilen suyu şeker ile bir taşım
kaynatılır ve soğumaya bırakılır. Tekrar süzülür ve saklanır. Özelikle yaz
günlerinde hoş olur ve hararete ilaç gibidir.[1]
|
||||||
Besin Değeri
(Yaklaşık 1 Porsiyon)[2]
|
||||||
Enerji (kcal)
|
120,8
|
Niasin (mg)
|
0,4
|
|||
Protein (g)
|
0,6
|
Vit. B12 (µg)
|
0,0
|
|||
Yağ (g)
|
0,1
|
Vit. C (mg)
|
0,7
|
|||
Karbonhidrat (g)
|
30,5
|
Sodyum (mg)
|
8,0
|
|||
Lif (g)
|
1,0
|
Potasyum (mg)
|
126,0
|
|||
Vit. A (µg)
|
0,4
|
Kalsiyum (mg)
|
27,0
|
|||
Vit. D (µg)
|
0,0
|
Magnezyum (mg)
|
20,8
|
|||
Vit. E (mg)
|
0,0
|
Fosfor (mg)
|
22,6
|
|||
Vit. K (µg)
|
0,6
|
Demir (mg)
|
0,6
|
|||
Vit. B1 (mg)
|
0,1
|
Çinko (mg)
|
0,3
|
|||
Vit. B2 (mg)
|
0,0
|
Kolesterol (mg)
|
0,0
|
|||
Kaynaklar
Cengiz,
Olcay. (2010). 14-15. Yüzyıl Dîvânlarında
Mutfak Kültürü. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Güldemir,
Osman. (2010). Osmanlı Yemek Yazması
Kitabüt Tabbahin'in Günümüze Uyarlanması. Selçuk Üniversitesi, Sosyal
Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Erhardt,
J. (2008). Beslenme Bilgi Sistemi (BeBiS)
6.1 Tam Versiyon. Stuttgart, Almanya: Entwickelt an der Universität
Hohenheim.
Karakaya,
Sibel., Ercan, Pınar., Türk, Özge., Kancabaş, Aslı., Kurt, Özge ve Akıllıoğlu, H. Gül. (2009). Batı
Anadolu’ya Özgü Bazı Geleneksel İçecekler. II.
Geleneksel Gıdalar Sempozyumu (27-29 Mayıs 2009, Van), 174-179.
Vikipedi.
(2012). Demirhindi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Demirhindi, Erişim Tarihi: 20.10.2012.
Yılmaz,
Mehmet F. (2006). Anlambilimsel
Bağlamıyla Divânü Lûgati’t-Türk’te Mutfak Kültürü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorumunuz için teşekkürler...